ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016 - ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ & ΦΑΙΔΩΝ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ηθικα Νικομάχεια (εν. 5^η – 6^η – 9^η )

Ενότητα 5^η

Σημεῖον δέ δεῖ ποιεῖσθαι τῶν ἔξεων τήν ἐπιγενομένην ἡδονήν ἤ λύπην τοῖς ἔργοις·  ὁ μέν γάρ ἀπεχόμενος τῶν σωματικῶν ἡδονῶν καί αὐτῷ τούτῳ χαίρων σώφρων, ὁ δ' ἀχθόμενος ἀκόλαστος, καί ὁ μέν ὑπομένων τά δεινά καί χαίρων ἤ μή λυπούμενος γε ἀνδρεῖος, ὁ δέ λυπούμενος δειλός. Περί ἡδονάς γάρ καί λύπας ἐστίν ἡ ηθική ἀρετή· διά μέν γάρ τήν ἡδονήν τά φαῦλα πράττομεν, διά δέ τήν λύπην τῶν καλῶν ἀπεχόμεθα. Διό δεῖ ἦχθαί πως εὐθύς ἐκ νέων, ὡς ὁ Πλάτων φησίν, ὥστε χαίρειν τε καί λυπεῖσθαι οἷς δεῖ·  ἡ γάρ ὀρθή παιδεία αὕτη ἐστίν

Ενότητα 6η

Δεῖ δὲ μὴ μόνον οὕτως εἰπεῖν, ὅτι ἕξις, ἀλλὰ καὶ ποὶα τις. Ῥητέον οὖν ὅτι πᾶσα ἀρετή, οὗ ἂν ᾖ ἀρετή, αὐτὸ τε εὖ ἔχον ἀποτελεῖ καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ εὖ ἀποδίδωσιν, οἷον ἡ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετὴ τὸν τε ὀφθαλμὸν σπουδαῖον ποιεῖ καὶ τό ἔργον αὐτοῦ∙ τῇ γὰρ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετῇ εὖ ὀρῶμεν. Ὁμοίως ἡ τοῦ ἵππου ἀρετὴ ἵππον τε σπουδαῖον ποιεῖ καὶ ἀγαθὸν δραμεῖν καὶ ἐνεγκεῖν τὸν ἐπιβάτην καὶ μεῖναι τοὺς πολεμίους. Εἰ δὴ τοῦτ’ ἐπὶ πάντων οὕτως ἔχει, καὶ ἡ τοῦ ἀνθρώπου ἀρετὴ εἴη ἂν ἡ ἕξις ἀφ’ ἧς ἀγαθὸς ἄνθρωπος γίνεται καὶ ἀφ’ ἧς εὖ τὸ ἑαυτοῦ ἔργον ἀποδώσει. Πῶς δὲ τοῦτ’ ἔσται….ὧδ’ ἔσται φανερόν, ἐὰν θεωρήσωμεν ποὶα τὶς ἐστιν ἡ φύσις αὐτῆς

Ενότητα 9^η

Οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὃλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἒστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ^. τὸ δ’ ὃτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς καὶ πρὸς οὗς καί οὗ  ἓνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἂριστον, ὃπερ ἐστί τῆς ἀρετῆς. Ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὰς πράξεις ἒστιν ὑπερβολή καὶ ἒλλειψις καὶ τὸ μέσον. Ἡ δ’ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολή ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἒλλειψις, τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται^. ταῦτα δ’ ἂμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἂρα ἐστίν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1) Να μεταφράσετε το τρίτο απόσπασμα που σας δίνεται στη νέα ελληνική.

                                                                             Μονάδες 10

2)    Πως φαίνεται η κοινωνική διάσταση της αρετής στο απόσπασμα 9;         

Μονάδες 10

3) Ποια είναι, κατά τον Αριστοτέλη, η βασική απόδειξη ότι έχουν διαµορφωθεί οι έξεις και πώς αυτή συνδέεται µε την ορθή παιδεία;

                                                                                                          Μονάδες 10

4) Τι γνωρίζετε για τον αριστοτελικό όρο «τέλος» και για την «τελεολογική αντίληψη»;

Μονάδες 10

5) Ποια γνώμη διατύπωσε ο Αριστοτέλης για την Αθήνα και τους Αθηναίους;

                                                                             Μονάδες 10

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗ - ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016| ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ

Τα οδικά τροχαία ατυχήματα αποτελούν μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου και πρόκλησης μόνιμης αναπηρίας παγκοσμίως. Το μέγεθος του προβλήματος γίνεται ακόμη μεγαλύτερο καθώς τα οδικά τροχαία ατυχήματα αφορούν κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας, με σημαντικές επιπτώσεις στις δαπάνες της δημόσιας υγείας καθώς και στην παραγωγικότητα κάθε χώρας. Αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση τον προβλήματος και τον περιορισμό των τροχαίων ατυχημάτων είναι η προσεκτική διερεύνηση/συνεκτίμηση των παραγόντων που τα προκαλούν.

ΑΙΤΙΑ

·                 κακή ποιότητα του οδοστρώματος, καθως πολλοί δρόμοι είναι άσχημα σχεδιασμένοι, έχουν κακό φωτισμό ή η σηματοδότησή τους δεν είναι καλή  περιορισμένη ορατότητα στα περισσότερα οδικά δίκτυα

·                  ολισθηρότητα δρόμων

·          δεν υπάρχει ξεκάθαρη σήμανση, πινακίδες οδικής κυκλοφορίας που θα πληροφορούν εγκαίρως τον οδηγό ώστε να ρυθμίζει αναλόγως την οδηγική του συμπεριφορά

·                  έλλειψη διαβάσεων για τους πεζούς ώστε να μπορούν με ασφάλεια να κινούνται ανθρώπινος παράγοντας. Τόσο η ουτοπική επιδεξιότητα και εμπειρία, του οδηγού σε συνδυασμό με το νεαρό της ηλικίας και την έλλειψη συγκέντρωσης αποτελούν αιτίες θανάτου. Τα υπάρχοντα δεδομένα σχετικά με την επίδραση της ηλικίας στην πρόκληση τροχαίου ατυχήματος είναι αντικρουόμενα. Σε μελέτες βρέθηκε ότι οι οδηγοί μεγάλης ηλικίας παρουσιάζουν μικρότερη πιθανότητα να εμπλακούν σε τροχαίο ατύχημα.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 2016 | ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ-ΓΕΝΕΤΙΚΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ SMARTLEARN- ΣΕΛ 170-172

ορισμός

    ► Κλωνοποίηση είναι η δημιουργία και η επιτυχής ανάπτυξη κλώνου, πανομοιότυπου δηλαδή οργανισμού με αυτόν τον οποίο γίνεται η λήψη του σωματικού κυττάρου.

▪ Είδη:  α. αναπαραγωγική

             β.  θεραπευτική

επιχειρήματα υπέρ της εφαρμογής της

    Ευεργετικές οι εφαρμογές της:

             I.      στον τομέα της κτηνοτροφίας και της φυτικής παραγωγής:

    ♦  Δημιουργία ανθεκτικών και αποδοτικών κλώνων, για την βελτίωση της παραγωγικότητας (καλύτερη ποιότητα κρέατος, μεγαλύτερη ποσότητα γάλακτος, λαχανικά με ουσίες για την καταπολέμηση του καρκίνου, φυτά πιο ανθεκτικά στην ξηρασία καθώς και διατήρηση των εξαφανιζόμενων ζώων)

    ♦  Καταπολέμηση υποσιτισμού

          II.      στον τομέα βιοϊατρικής

    ♦  Παράγωγη θεραπευτικών ουσιών για τον άνθρωπο από κλωνοποιημένα ζώα

    ♦  Προστασία της υγείας με την πρόληψη διαγνωσμένων κληρονομικών ασθενών

  ♦  Προστασία της ποιότητας ζωής των ανθρώπων με τη μεταμόσχευση οργάνων από τα διαγονιδιακά θηλαστικά

    ♦  Η προσέγγιση της βιολογικής διάστασης θα συντελέσει στην προσπάθεια του ανθρώπου για αυτογνωσία

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016 - Διαδίκτυο - τεχνολογία - Μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Διαδίκτυο - τεχνολογία

ΕΚΔΟΣΕΙΣ SMARTLEARN - ΣΕΛ 175-180

Ορισμός:

To διαδίκτυο είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο μέσω του οποίου συνδέονται υπολογιστές και δίκτυα υπολιγιστών που είναι εγκατεστημένα σε πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, επιχειρήσεις, ιδρύματα και οργανισμούς και επιτυγχάνεται η μεταξύ τους επικοινωνία, καθώς και η παροχή στο χρήστη διαφόρων υπηρεσιών (πχ: ηλεκτρονικό ταχυδρομείο).

Γ. Μπαμπινιώτης

Μειονεκτήματα της χρήσης του διαδικτύου:

 Πνευματικός τομέας:              

- Ένας σοβαρότατος κίνδυνος που δημιουργείται από το διαδίκτυο είναι η ανισότητα πρόσβασης στις αποθήκες πληροφοριών του, γεγονός που οδηγεί στο διαχωρισμό των ανθρώπων σε προνομιούχους και μη. Ως πρώτη αιτία για τη στέρηση του δικαιώματος απόκτησης της ταξινομημένης γνώσης είναι η οικονομική στενότητα κάποιων κοινωνικών ομάδων. Οι ίδιες αδυνατώντας να πληρώνουν το χρηματικό ποσό που απαιτείται για τη σύνδεσή τους στο ίντερνετ, αυτομάτως χάνουν τη δυνατότητα να απολαύσουν ό,τι κάποιοι άλλοι δε στερούνται, δηλαδή, τον όγκο των πληροφοριών που έχουν εισαχθεί στο διαδίκτυο. Εκτός από αυτό, όσοι δε γνωρίζουν επαρκώς τον τρόπο χρήσης του διαδικτύου αποτελούν ομάδα αποκλεισμού από τον απέραντο κόσμο της πληροφορίας και της γνώσης. Είναι σύνηθες πλέον φαινόμενο, να παραγκωνίζονται όσοι δεν είναι αρκετά εξοικειωμένοι με τη χρήση του ανεκτίμητου εργαλείου.Δ είναι, λοιπόν, υπερβολικό να υποστηρίξουμε ότι οι παραπάνω κατηγορίες χαρακτηρίζονται ως αναλφάβητοι. Είναι οι αδαείς που αποβάλλονται από την κλειστή ομάδα των χρηστών των νέων τεχνολογιών.

- Ας μη διαφεύγει της προσοχής μας ότι η καθιέρωση του τεχνοαγγλικού κώδικα επικοινωνίας αποτελεί αιτία του λεξιπενικού λεξιλογίου των νέων επιβάλλοντας ταυτόχρονα την γλωσσική πειθαρχία όλων μας στις εντολές των μηχανισμών του τελευταίου. Είναι γεγονός ότι η αλόγιστη χρήση του διαδικτύου σε καθημερινή βάση από τα παιδιά, επιταχύνει την εξοικείωσή τους με την υβριδική γλώσσα των greeklish και επομένως την απομάκρυνσή τους από την γνησιότητα μητρική γλώσσας τους. Τα greeklish έχοντας εικονογραφημένο χαρακτήρα, μην “υπακούοντας” σε κανόνες γραμματικής και συντακτικού γίνονται πολύ εύκολα οικεία στους χρήστες του διαδικτύου, οι οποίοι τελικά συρρικνώνουν τους εκφραστικούς τους ορίζοντες στο όνομα της γλώσσας της τηλεματικής

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ 2016 | ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ - ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ - ΠΑΙΔΙ

Οικογένεια  

Ομάδα ατόμων που συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς αίματος, γάμου ή υιοθεσίας και διαμένουν κάτω από την ίδια στέγη.

Η οικογένεια -είτε έχει την παραδοσιακή μορφή, είτε είναι μονογονεϊκή, είτε αποτελείται από γονείς του ίδιου φύλου- καλείται να εκπληρώσει πάντοτε την ίδια εξαιρετικά σημαντική λειτουργία στη ζωή των παιδιών. Οι γονείς είναι εκείνοι -ως πρωτογενής φορέας κοινωνικοποίησης- οι οποίοι εκτός της κάλυψης των εξόδων διατροφής του παιδιού και της φροντίδας της υγείας του,  προσφέρουν τις βασικές αρχές διαπαιδαγώγησής του.

Προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη οικογένεια

- Έλλειψη ποιοτικού χρόνου ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας λόγω:

Επαγγελματικών υποχρεώσεων των γονέων

Ποικίλων υποχρεώσεων παιδιών & γονέων

Υπερβολικής χρήσης διαδικτύου & τηλεόρασης

- Δυσκολία διατήρησης της αρμονίας στις σχέσεις του ζευγαριού à

Τα οικονομικά προβλήματα, η αίσθηση των ανθρώπων πως δεν είναι αρκετά ευτυχισμένοι μέσα στη σχέση, το πλήθος των συμβιβασμών που καλείται να κάνει κάθε άνθρωπος στο πλαίσιο ενός γάμου, τα επίπλαστα πρότυπα ευτυχίας των Μ.Μ.Ε.  à προκαλούν εντάσεις, τσακωμούς και, όχι σπάνια, να οδηγούν στη διάλυση του γάμου.

- Άγνοια των γονιών για το πώς επιτυγχάνεται η ορθή αγωγή του παιδιού.

Οι γονείς λόγω άγνοιας συχνά προχωρούν σε επιζήμιους αυτοσχεδιασμούς είτε σε στερεοτυπικές συμπεριφορές που είχαν βιώσει κι οι ίδιοι ως παιδιά από τους δικούς τους γονείς. Το αποτέλεσμα αυτών των αναποτελεσματικών προσεγγίσεων είναι η αποτυχία μεταλαμπάδευσης αξιών και ιδανικων προς το παιδί με αποτέλεσμα τις λανθασμένες επιλογές των παιδιών στην ενήλικη ζωή τους.

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ - ΔΙΚΑΙΟΣ & ΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΣΕΛ 33-36, ΕΚΔΟΣΕΙΣ SMARTLEARN

Ως γλώσσα της εξουσίας μπορεί να χαρακτηριστεί η γλώσσα που χρησιμοποιούν πο πολιτικοί αλλά και η διοίκηση, η νομοθεσία, τα ΜΜΕ, η διαφήμιση κ.λπ. Βασικό  γνώρισμα που τη διακρίνει σε όλες αυτές τις επιμέρους χρήσεις της και μας επιτρέπει να της προδώσουμε αυτό το χαρακτηρισμό είναι η εξουσιαστική πρόθεση, δηλαδή η επιδίωξη του πομπού να επιβάλει τη βούληση και την ιδεολογία του στο δέκτη, να τον επηρεάσει συναισθηματικά και να τον χειραγωγήσει πνευματικά.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα

Για το σκοπό αυτό η γλώσσα παραμορφώνεται, προσαρμόζεται στα μέτρα του χρήστη και αποκτά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. τα οποία καταγράφονται στον πίνακα που ακολουθεί.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ	ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ-ΣΤΟΧΟΣ
Ελλειπτικές δομές/ονοματικές φράσεις: -Κυρίαρχη παρουσία των ουσιαστικών και των προσδιορισμών τους -Περιορισμός του ρηματικού και άρα παραστατικού/ δραστικού λόγου που κινητοποιεί τη σκέψη -Συνθηματολογικός χαρακτήρας της γλώσσας	Υποβολή της αξίας των εννοιών που σημαίνονται Παρουσίαση της σημασίας/ορθότητας των εκπεμπόμενων μηνυμάτων ως αυτονόητης και αυταπόδεικτης
Λέξεις- αξίες: με ηθική και συναισθηματική αξία, με πολύ μεγάλο αξιολογικό βάρος	«Στέγαση» των υπόλοιπων νοημάτων, τα οποία αντλούν κάτι από το μεγαλείο των λέξεων- αξιών Δογματικότητα, μεγαληγορία
Δεοντολογική διατύπωση: προβολή των εννοιών του χρέους, της ευθύνης, του καθήκοντος	Ηθική δέσμευση του δέκτη
Βεβαιωτική διατύπωση: - Οριστική έγκλιση στα ρήματα -Εξακολουθητικοί χρόνοι	-Προβολή των μηνυμάτων ως οριστικών, βέβαιων και αδιαμφισβήτητων → Μηδενισμός της σκέψης και της κριτικής του δέκτη -Υποβολή της ιδέας της διάρκειας, της αιωνιότητας, των αληθειών που πρεσβεύει ο πομπός → Καθήλωση του δέκτη
α’ και β’ ρηματικό πρόσωπο	Φιλικότητα, οικειότητα του λόγου Επικάλυψη του μονοσήμαντου, κατευθυνόμενου χαρακτήρα του λόγου του πομπού → Εξαπάτηση του δέκτη
Λεκτικός συμβολισμός: Αυθαίρετη διασάλευση του συσχετισμού μεταξύ συμβόλων και συμβολιζόμενων → Χρήση λέξεων με θετική σημασιολογική φόρτιση για τη σήμανση, το χαρακτηρισμό αντικειμένων/ καταστάσεων με ακριβώς αντίθετο σημασιολογικό φορτίο και αντίστροφα: λ.χ. Αυτοανακήρυξη των κάθε είδους ολοκληρωτικών καθεστώτων σε δημοκρατικά, Αποκήρυξη κοινωνικών κινημάτων και απελευθερωτικών αγώνων ως επικίνδυνων και αντιδημοκρατικών.	Διαστρέβλωση εννοιών Παραποίηση, αλλοίωση αξιών Αποπροσανατολισμός - εξαπάτηση του δέκτη
Αοριστολογική- γενικόλογη διατύπωση: Προτίμηση των αφηρημένων εννοιών αντί των συγκεκριμένων στοιχείων, των ασαφών έναντι των ρητών εκφράσεων, των ταυτολογιών και των γενικοτήτων έναντι των ποικίλων, διαφοροποιημένων νοημάτων που απεικονίζουν με ευκρίνεια τις ποικίλες διαστάσεις της πραγματικότητας.	Σύγχυση του δέκτη, ο οποίος υποκλίνεται μπροστά στη μεγαληγορία του πομπού, στον υπερβατικό του λόγο.

λεξιλόγιο και περιφράσεις στα αρχαια ελληνικα

αἱρέω, ῶ  -   αἱρέομαι-οῦμαι

• αἱρῶ τινα =συλλαμβάνω κάποιον
• αἱρῶ τι (πόλιν) = κυριεύω μια πόλη
• αἱροῦμαί τινα=  εκλέγω κάποιον (με την ψήφο μου)
• αἱροῦμαί τινά τινος (μέσο) = προτιμώ κάποιον από έναν άλλο
• αἱροῦμαί+τελ.απαρ = προτιμώ να κάνω κάτι (συχνά με το μᾶλλον)
• αἱροῦμαι ὑπό τινος (παθ)= εκλέγομαι, προτιμώμαι
• Ως παθητικό του αἱρῶ χρησιμοποιεῖται το ἁλίσκομαι = πέφτω στα χέρια του εχθρού, δηλ. συλλαμβάνομαι (για πρόσωπα), κυριεύομαι (για πόλεις) > ἅλωσις, εὐάλωτος
• ομόηχοι τύποι : αἱρῶ - ἐρῶ (μέλλων του λέγω), ᾔρηκα – εἴρηκα (πρκ του λέγω), ᾔρημαι – εἴρημαι (πρκ του λέγομαι)

ἀναιρέω, ῶ

• ἀναιρῶ (ή ἀναιροῦμαι) νεκρούς = σηκώνω τους νεκρούς για ταφή, ενταφιάζω
• ἀναιρῶ τινα = βγάζω από τη μέση, φονεύω
• ἀναιρῶ πολιτείαν =καταλύω πολίτευμα
• ἀναιρῶ λόγον =ανατρέπω ένα επιχείρημα
• ἀναιρῶ νόμον =καταργώ ένα νόμο
• ἀναιρῶ τείχη = κατεδαφίζω, γκρεμίζω τα τείχη
• ἀναιρεῖ (ἡ Πυθία, ὁ θεός, τό μαντεῖον) = δίδει χρησμό, χρησμοδοτεί, αποκρίνεται ότι ή ορίζει να… π.χ. ἀνεῖλεν ὁ θεός = χρησμοδότησε ο θεός
• ἀναιροῦμαί τι = παίρνω στα χέρια μου και σηκώνω ψηλά
• ἀναιροῦμαι ναυαγούς =περισυλλέγω ναυαγούς
• ἀναιροῦμαι συνθήκας  = ακυρώνω συμφωνίες
• Το ουσιαστικό ἀναίρεσις λαμβάνει αντίστοιχες σημασίες : ἡ ἀναίρεσις τῶν τειχῶν = η κατεδάφιση των τειχῶν, ἡ ἀναίρεσις τῶν νεκρῶν = η ανακομιδή, ο ενταφιασμός των νεκρών