Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ - ΔΙΚΑΙΟΣ & ΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΣΕΛ 33-36, ΕΚΔΟΣΕΙΣ SMARTLEARN

Ως γλώσσα της εξουσίας μπορεί να χαρακτηριστεί η γλώσσα που χρησιμοποιούν πο πολιτικοί αλλά και η διοίκηση, η νομοθεσία, τα ΜΜΕ, η διαφήμιση κ.λπ. Βασικό  γνώρισμα που τη διακρίνει σε όλες αυτές τις επιμέρους χρήσεις της και μας επιτρέπει να της προδώσουμε αυτό το χαρακτηρισμό είναι η εξουσιαστική πρόθεση, δηλαδή η επιδίωξη του πομπού να επιβάλει τη βούληση και την ιδεολογία του στο δέκτη, να τον επηρεάσει συναισθηματικά και να τον χειραγωγήσει πνευματικά.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα

Για το σκοπό αυτό η γλώσσα παραμορφώνεται, προσαρμόζεται στα μέτρα του χρήστη και αποκτά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. τα οποία καταγράφονται στον πίνακα που ακολουθεί.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ	ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ-ΣΤΟΧΟΣ
Ελλειπτικές δομές/ονοματικές φράσεις: -Κυρίαρχη παρουσία των ουσιαστικών και των προσδιορισμών τους -Περιορισμός του ρηματικού και άρα παραστατικού/ δραστικού λόγου που κινητοποιεί τη σκέψη -Συνθηματολογικός χαρακτήρας της γλώσσας	Υποβολή της αξίας των εννοιών που σημαίνονται Παρουσίαση της σημασίας/ορθότητας των εκπεμπόμενων μηνυμάτων ως αυτονόητης και αυταπόδεικτης
Λέξεις- αξίες: με ηθική και συναισθηματική αξία, με πολύ μεγάλο αξιολογικό βάρος	«Στέγαση» των υπόλοιπων νοημάτων, τα οποία αντλούν κάτι από το μεγαλείο των λέξεων- αξιών Δογματικότητα, μεγαληγορία
Δεοντολογική διατύπωση: προβολή των εννοιών του χρέους, της ευθύνης, του καθήκοντος	Ηθική δέσμευση του δέκτη
Βεβαιωτική διατύπωση: - Οριστική έγκλιση στα ρήματα -Εξακολουθητικοί χρόνοι	-Προβολή των μηνυμάτων ως οριστικών, βέβαιων και αδιαμφισβήτητων → Μηδενισμός της σκέψης και της κριτικής του δέκτη -Υποβολή της ιδέας της διάρκειας, της αιωνιότητας, των αληθειών που πρεσβεύει ο πομπός → Καθήλωση του δέκτη
α’ και β’ ρηματικό πρόσωπο	Φιλικότητα, οικειότητα του λόγου Επικάλυψη του μονοσήμαντου, κατευθυνόμενου χαρακτήρα του λόγου του πομπού → Εξαπάτηση του δέκτη
Λεκτικός συμβολισμός: Αυθαίρετη διασάλευση του συσχετισμού μεταξύ συμβόλων και συμβολιζόμενων → Χρήση λέξεων με θετική σημασιολογική φόρτιση για τη σήμανση, το χαρακτηρισμό αντικειμένων/ καταστάσεων με ακριβώς αντίθετο σημασιολογικό φορτίο και αντίστροφα: λ.χ. Αυτοανακήρυξη των κάθε είδους ολοκληρωτικών καθεστώτων σε δημοκρατικά, Αποκήρυξη κοινωνικών κινημάτων και απελευθερωτικών αγώνων ως επικίνδυνων και αντιδημοκρατικών.	Διαστρέβλωση εννοιών Παραποίηση, αλλοίωση αξιών Αποπροσανατολισμός - εξαπάτηση του δέκτη
Αοριστολογική- γενικόλογη διατύπωση: Προτίμηση των αφηρημένων εννοιών αντί των συγκεκριμένων στοιχείων, των ασαφών έναντι των ρητών εκφράσεων, των ταυτολογιών και των γενικοτήτων έναντι των ποικίλων, διαφοροποιημένων νοημάτων που απεικονίζουν με ευκρίνεια τις ποικίλες διαστάσεις της πραγματικότητας.	Σύγχυση του δέκτη, ο οποίος υποκλίνεται μπροστά στη μεγαληγορία του πομπού, στον υπερβατικό του λόγο.

  Γίνεται φανερό από τα παραπάνω πως ο εξουσιαστικός είναι άδικος λόγος, αφού φθείρει έννοιες και νοήματα, διαφθείρει τους δέκτες του και καταστρατηγεί κάθε έννοια εντιμότητας και ειλικρινείας στην επικοινωνία.

Στον αντίποδα αυτού του είδους του λόγου, ως μόνη ελπίδα για να αντισταθεί άνθρωπος στη δύναμή του, αναδύεται ο δίκαιος λόγος της παιδείας. Πρόκειται για το λόγο που εκπέμπουν οι ελεύθερες ψυχές, τα βαθιά καλλιεργημένα πνεύματα, για ένα λόγο ο οποίος, σε αντίθεση με τον άδικο λόγο των ισχυρών, διακρίνεται από τα δικά του ιδιαίτερα γνωρίσματα:

Ø  Εντιμότητα, ειλικρίνεια, αλήθεια: αυτή έγκειται στη διατήρηση της πραγματικής σχέσης σημαινόντων και σημαινόμενων, στη σήμανση των πραγμάτων του κόσμου με το αληθινό τους όνομα.

Ø  Σαφήνεια, διαύγεια, ακριβολογία: επιτυγχάνεται με το λεξιλογικό πλούτο, ο οποίος επιστρατεύεται, για να δηλωθεί κάθε σημασιολογική απόχρωση, με τις ολοκληρωμένες συντακτικές δομές, με την εκφραστική ποικιλία χάρη στην οποία δηλώνονται τα οριστικά και τα αβέβαια, τα πραγματικά και τα πιθανά, τα εφήμερα και τα αιώνια.

Ø  Διαλεκτικότητα:  ο λόγος της παιδείας είναι λόγος που συσχετίζει, αντιπαραθέτει και συγκρίνει ποικίλα νοήματα, θέτει ερωτήματα και δοκιμάζει απαντήσεις είναι ένας λόγος ερευνητικός, ζωντανός, δυναμικός.

Ø  Πηγαιότητα, γνησιότητα, έλλειψη και της παραμικρής επιτήδευσης: είναι λόγος βαθύς, γιατί αναδύεται από καλλιεργημένες συνειδήσεις, πυκνός, γιατί εκπέμπεται από ανθρώπους με περιεχόμενο, ουσιαστικός, γιατί αποτελεί τη φωνή ανθρώπων που