ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Χαρακτηριστικά της περίληψης

Η περίληψη είναι η σύντομη απόδοση του περιεχομένου ενός λόγου ή ενός κειμένου. Μπορούμε λοιπόν να έχουμε περίληψη προφορικού λόγου ή γραπτού λόγου. Οι περιλήψεις γραπτού λόγου μπορεί να είναι εκτενείς  ή συνοπτικές. Η εκτενής περίληψη  βασίζεται  στους νοητούς πλαγιότιτλους των παραγράφων αλλά και στα σημαντικά σημεία της κάθε παραγράφου. Αντίθετα, η συνοπτική περιορίζεται στους πλαγιότιτλους.

Περίληψη γραπτού λόγου

 Στην αρχή της περίληψης τονίζουμε τον πυρήνα του θέματος- που θίγεται στο κείμενο- και μετά παρουσιάζουμε  κατά νοηματική ενότητα πως ο συγραφέας αναπτύσσει το θέμα. Αξίζει να τονίσουμε ότι στην περίληψη πρέπει :

q  Να αποφεύγουμε τις υπερβολικές αφαιρέσεις και γενικεύσεις

q  Να μην μιμούμαστε το ύφος του συγραφέα

q  Να γράφουμε εντός εισαγωγικών φράσεις κειμένου

q  Να αποφεύγουμε κάθε είδους σχολιασμό του κειμένου

q  Να μην παραγνωρίζουμε τη σημασία της έκτασης

(υποστηρίζεται ότι η εκτενής περίληψη θα πρέπει να είναι το ένα τρίτο του αρχικού κειμένου)

Η σύνταξη σε μια γραπτή περίληψη

   Συνηθίζεται η παθητική σύνταξη, αφενός επειδή μας ενδιαφέρει το περιεχόμενο του κειμένου (όχι ο συγραφέας) και αφετέρου επειδή με την παθητική σύνταξη αποκτά ποικιλία η διαπλοκή του λόγου και τονίζεται το αποτέλεσμα της ενέργειας του υποκειμένου.

Απλά βήματα για να γράψω μια περίληψη:

1)      Διαβάζω το κείμενο

2)      Ξαναδιαβάζω το κείμενο

3)      Κυκλώνω τις διαρθρωτικές λέξεις για να καταλαβαίνω που πρέπει να βάλλω αντίθεση, συμπλήρωμα κλπ

4)      Σημειώνω πλαγιότιτλους σε κάθε παράγραφο που να συνοψίζουν το κυριότερο νόημα  της

5)      Γράφω ένα κείμενο (έκτασης περίπου το ένα τρίτο του αρχικού κειμένου) στηριζόμενος στους πλαγιότιτλους που σημείωσα προηγουμένως

6)      Χρησιμοποιώ παθητική φωνή για να είναι το κείμενο μου πιο επίσημο και αντικειμενικό

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

Βασικές οδηγίες για τη χρήση των σημείων στίξης

Τελεία ( . )

Η τελεία ανταποκρίνεται σε σταμάτημα ή κατέβασμα της φωνής. Σημειώνεται: στο τέλος μια πρότασης και δείχνει πως ό,τι ειπώθηκε έχει ακέραιο νόημα: Το αυτοκίνητο είναι άσπρο. ύστερα από μια συντομογραφία: π.χ., κτλ. Εξαιρούνται μερικές συντομογραφίες που σχετίζονται με τις διευθύνσεις του ορίζοντα, που δεν την παίρνουν, π.χ.: Α= Ανατολή, ανατολικός, ανατολικά, ΝΔ = νοτιοδυτικός, νοτιοδυτικά κτλ. Όταν πρόκειται, όμως, για προσδιορισμό τόπων, προσθέτουμε στις συντομογραφίες Α, Β κτλ. μια τελεία: η Β. Αμερική, η Ν. Ευρώπη κτλ. σε πολυψήφιους αριθμούς, χωρίζοντας σε τριάδες τα ψηφία με αρχή από τα δεξιά (π.χ., 2.234.456). Οι τετραψήφιοι αριθμοί και οι χρονολογίες δε χρειάζονται τελεία (π.χ., 1821). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τελεία μετά από ένα απόλυτο αριθμητικό για να νοηθεί ως τακτικό: 9. = ένατος. (Η χρήση αυτή είναι σπάνια.) Η τελεία του τέλους δε σημειώνεται σε τίτλους βιβλίων, σ' επιγραφές και σ' επικεφαλίδες.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ 21-49

Μεταφράσεις

 Κείμενο 21

Μετάφραση

Οι Γαλάτες με αρχηγό το Βρέννο, αφού κατατρόπωσαν τις ρωμαϊκές λεγεώνες στον ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς τη Ρώμη εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο πήραν ως αντάλλαγμα ένα τεράστιο χρηματικό ποσό. Τότε ο Κάμιλλος, που είχε παραμείνει εξόριστος για πολύ καιρό στην Αρδέα, γιατί δε μοίρασε ακριβοδίκαια τη λεία από τους Βηίους, εκλέχτηκε δικτάτορας αν και βρισκόταν μακριά (από τη Ρώμη),ακολούθησε τους Γαλάτες που ήδη αποχωρούσαν και, αφού τους εξολόθρευσε, πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Επειδή το χρυσάφι ζυγίστηκε στον τόπο εκείνο, έδωσε το όνομά του στην πόλη: ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο, επειδή εκεί ζυγίστηκε το χρυσάφι. Μετά την πράξη αυτή ο Κάμιλλος επέστρεψε στην εξορία, από όπου (όμως )γύρισε αφού τον παρακάλεσαν.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΡΧΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ

  

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

deleo, delevi, deletum, delere (2)

everto (ex + verto), everti, eversum, evertere (3)

accipio, accepi, acceptum, accipere (3) (15)

sum, fui, -, esse.

divido, divisi, divisum, dividere (3)

absum, afui, -, abesse

fio, factus sum, fieri (3) (παθητικό του facio).

abeo, abivi & abii, abitum, abire (4)

sequor, secutus sum, sepui (3) (verbum deponens)

interimo, interemi, interemptum, interimere (3)

recipio, recepi, receptum, recipere (3) (15)

appendo, appendi, appensum, appendere (3)

do, dedi, datum, dare (1)

dico, dixi, dictum, dicere (3)

penso, pensavi, pensatum, pensare (1)

redeo, redii, reditum, redire (4)

rogo, rogavi, rogatum, rogare (1)

revertor, reverti & reversus sum, reverti (3) (verbum semideponens) & (verbum deponens)

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ 21-49

Δευτερεύουσες προτάσεις

(21)

1) pro quo immensam pecuniam acceperunt: Αναφορική Προσδιοριστική^. εισάγεται με την Αναφορική Αντωνυμία quo και προσδιορίζει το Capitolium^. εκφέρεται με Οριστική γιατί εκφράζει κάτι το Πραγματικό.

2) qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam nonaequo iure divisam: Αναφορική Προσδιοριστική^. εισάγεται με την Αναφορική Αντωνυμία qui και προσδιορίζει το Camillus^. εκφέρεται με Οριστική γιατί εκφράζει κάτι το Πραγματικό.

3) quod illic aurum pensatum est: Αιτιολογική^. εισάγεται με τον Αιτιολογικό σύνδεσμο quod^. εκφέρεται με Οριστική γιατί εκφράζει Αντικειμενική Αιτιολογία.

4) unde tamen rogatus reversus est: Αναφορική Προσδιοριστική^. εισάγεται με την Αναφορικό Επίρρημα  unde και έχει ως όρο Αναφοράς το in exilium^. εκφέρεται με Οριστική γιατί εκφράζει κάτι το Πραγματικό.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΝΤΙΘΕΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 18-21

Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΛΥΣΙΟΥ, ΜΑΝΤΙΘΕΟΣ 18-21

Α.  Διδαγμένο Κείμενο

 

          1. Λοιπόν δεν παραμέλησα ποτέ μέχρι τώρα καμία από τις άλλες εκστρατείες και φυλάξεις φρουρίων, αλλά όλον τον καιρό διαρκώς μεταξύ των πρώτων εξεστράτευα και μαζί με τους τελευταίους υποχωρούσα.  Και βέβαια πρέπει με βάση τέτοιου είδους πράξεις να κρίνετε όσους αναμειγνύονται στα πολιτικά με φιλοτιμία και ευπρέπεια, και όχι αν κάποιος έχει μακριά μαλλιά, γι’ αυτόν τον λόγο να τον μισείτε  γιατί τέτοιου είδους συνήθειες δεν βλάπτουν ούτε τους πολίτες ούτε τις αρχές της πόλεως, ενώ από αυτούς που θέλουν να ριψοκινδυνεύουν πολεμώντας εναντίον των εχθρών, όλοι εσείς ανεξαιρέτως ωφελείσθε.  Επομένως δεν αξίζει, κύριοι βουλευτές, ούτε να αγαπάτε ούτε να μισείτε κανένα από την εξωτερική του εμφάνιση, αλλά από τα έργα του να τον κρίνετε.

          2.  Ο Μαντίθεος στην πρώτη περίοδο της παραγράφου 18 ολοκληρώνει την αφήγηση της πολεμικής του δράσεως.  Έτσι η περίοδος «τῶν τοίνυν ἄλλων στρατειῶν…ἀναχωρῶν» λειτουργεί, τρόπον τινά, ως επίλογος ενός ευρύτερου κεφαλαίου (§§ 13 - 17), που αναφέρεται στην υποδειγματική στρατιωτική του συμπεριφορά.  Συγχρόνως αποτελεί και το τελευταίο αποδεικτικό στοιχείο του λόγου.  Η υποδειγματική στάση του Μαντιθέου υπογραμμίζεται:

α)  από τον βαθμό της συμμετοχής του στις εκστρατείες και φρουρές («τῶν τοίνυν…οὐδεμιᾶς ἀπελείφθην πώποτε») 

β)  από τη διάρκεια της συμμετοχής του που εκφράζεται με το ρήμα και τον επιρρηματικό προσδιορισμό του χρόνου («πάντα τόν χρόνον διατετέλεκα τάς ἐξόδους ποιούμενος») 

γ)  από την ποιότητα της συμμετοχής του, που εκφράζεται με την αντίθεση «μετά τῶν πρώτων μέν τάς ἐξόδους ποιούμενος, μετά τῶν τελευταίων δέ ἀναχωρῶν».

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΜΑΝΤΙΘΕΟΣ 18-21

Α.  Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο

Λυσίου, Υπέρ Μαντιθέου, §§ 18 – 21

«Τῶν τοίνυν ἄλλων στρατειῶν καί φρουρῶν οὐδεμιᾶς ἀπελείφθην πώποτε, ἀλλά πάντα τόν χρόνον διατετέλεκα μετά τῶν πρώτων μέν τάς ἐξόδους ποιούμενος, μετά τῶν τελευταίων δέ ἀναχωρῶν.  Καίτοι χρή τούς φιλοτίμως καί κοσμίως πολιτευομένους ἐκ τῶν τοιούτων σκοπεῖν, ἀλλ' οὐκ εἴ τις κομᾶ, διά τοῦτο μισεῖν   τά μέν γάρ τοιαῦτα ἐπιτηδεύματα οὔτε τούς ἰδιώτας οὔτε τό κοινόν τῆς πόλεως βλάπτει, ἐκ δέ τῶν κινδυνεύειν ἐθελόντων πρός τούς πολεμίους ἅπαντες ὑμεῖς ὠφελεῖσθε.  Ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ' ὄψεως, ὦ βουλή, οὔτε φιλεῖν οὔτε μισεῖν οὐδένα, ἀλλ' ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν   πολλοί μέν γάρ μικρόν διαλεγόμενοι καί κοσμίως ἀμπεχόμενοι μεγάλων κακῶν αἴτιοι γεγόνασιν, ἕτεροι δέ τῶν τοιούτων ἀμελοῦντες πολλά κἀγαθά ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι.

            Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλή, καί διά ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὤν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ.  Ἐγώ δέ τό μέν πρῶτον ἠναγκάσθην ὑπέρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι, ἔπειτα μέντοι καί ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος, ἅμα μέν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδέν πέπαυνται τά τῆς πόλεως πράττοντες, ἅμα δέ ὑμᾶς ὁρῶν (τά γάρ ἀληθῆ χρή λέγειν) τούς τοιούτους μόνους <τινός> ἀξίους νομίζοντας εἶναι, ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τήν γνώμην ἔχοντας τίς οὐκ ἄν ἐπαρθείη πράττειν καί λέγειν ὑπέρ τῆς πόλεως;   Ἔτι δέ τί ἄν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε;  Οὐ γάρ ἕτεροι περί αὐτῶν κριταί εἰσιν, ἀλλ' ὑμεῖς».

Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ

1.  Από το κείμενο που σας δίδεται να μεταφράσετε το απόσπασμα «τῶν τοίνυν ἄλλων στρατειῶν … ἀλλ' ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν».

                                                                                                 ΜΟΝΑΔΕΣ 10

2.  Στην περίοδο «τῶν τοίνυν ἄλλων στρατειῶν … ἀναχωρῶν» ο Μαντίθεος ολοκληρώνει την αφήγηση της πολεμικής του δράσεως.  Πώς υπογραμμίζεται η υποδειγματική του στάση;                          

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ

1) Παραθετικά επιρρημάτων

Σχηματισμός:   Θετικός βαθμός : επίθετο θετικού βαθμού +  -ως

                         Συγκριτικός βθ :   αιτιατική ενικού του ουδετέρου  του συγκριτικού  επιθέτου

Υπερθετικός βθ: αιτιατική πληθυντικού του ουδετέρου του υπερθετικού επιθέτου

Επίθετο	Επίρρημα
	Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
δίκαιος	δίκαιως	δικαιότερον	δικαιότατα
σοφός	σοφῶς	σοφώτερον	σοφώτατα
ἀληθής	ἀληθῶς	ἀληθέστερον	ἀληθέστατα
σώφρων	σωφρόνως	σωφρονέστερον	σωφρονέστατα
ἡδύς	ἡδέως	ἥδιον	ἥδιστα
καλός	καλῶς	κάλλιον	κάλλιστα

Τα επιρρήματα  ὀλίγον, πολύ, εὖ σχηματίζονται ως εξής:

εὖ, ἄμεινον, ἄριστα καὶ βέλτιον, βέλτιστα καὶ κρεῖττον, κράτιστα
ὀλίγον, μεῖον, ὀλίγιστα καὶ ἔλαττον, ἐλάχιστα καὶ ἧττον, ἥκιστα
πολύ, πλέον, πλεῖστα (ἤ πλεῖστον)

τὸ επίρρημα μάλα (=πολύ), ποὺ οἱ τρεὶς βαθμοί του εἶναι: θετ. μάλα, συγκρ. μᾶλλον, ὑπερθ. μάλιστα

2. Παραθετικά τοπικών επιρρημάτων    

          α)σε   -τερω,  - τατω

ἄνω, ἀνωτέρω, ἀνωτάτω

ἄπωθεν (=μακριά), ἀπωτέρω, ἀπωτάτω

ἐγγύς (=κοντά), ἐγγυτέρω, ἐγγυτάτω καὶ ἐγγύτερον, ἐγγύτατα καὶ ἔγγιον, ἔγγιστα

ἔξω, ἐξωτέρω, ἐξωτάτω

ἔσω (καὶ εἴσω), ἐσωτέρω, ἐσωτάτω

κάτω, κατωτέρω, κατωτάτω

πόρρω, πορρωτέρω, πορρωτάτω

πέρα, περαιτέρω, -

 β)σε –(αι)τερον,  -(αι)τατα

–(αί)τερον, -(αί)τατα:

πάλαι, παλαίτερον, παλαίτατα

πρωί, πρωιαίτερον, πρωιαίτατα ἤ πρῳαίτερον, πρῳαίτατα

ὀψέ (=ἀργά), ὀψιαίτερον, ὀψιαίτατα

Παρατηρήσεις στον ομαλό σχηματισμό παραθετικών

Παρατηρήσεις για τα παραθετικά: -ότερος/-ότατος ή -ώτερος/-ώτατος; 

Στα παραθετικά σε –ότερος, - ότατος ο χαρακτήρας –ο του θέματος:

α) διατηρείται, όταν η συλλαβή μπροστά από το –ο είναι φύσει ή θέσει μακρόχρονη.

Φύσει μακρόχρονη: μια συλλαβή είναι φύσει μακρόχρονη, όταν περιλαμβάνει ένα μακρόχρονο φωνήεν, όπως το ω και το η  (ή κάποιο από τα δίχρονα όπως το α  το υ και το ι, όταν είναι μακρά)  ή  κάποια μακρόχρονη δίφθογγο όπως τα αι, οι, ει, αυ, ευ, ηυ, ου, ᾳ

Θέσει μακρόχρονη: μια συλλαβή είναι θέσει μακρόχρονη, αν έχει βραχύχρονο φωνήεν όπως το ο και το ε ή όπως το α  το υ και το ι ( όταν είναι βραχύχρονα) αλλά ύστερα από αυτό ακολουθούν στην ίδια λέξη δύο ή περισσότερα σύμφωνα ή ένα διπλό σύμφωνο (ξ, ψ, ζ).

Π.χ.:

φύσει μακρόχρονες συλλαβές

ξηρός, ξηρ- ότερος , ξηρ-ότατος

γενναῖος, γεναι-ότερος, γενναι- ότατος*         

ΕΛΞΗ του ΑΝΑΦΟΡΙΚΟΥ

ΕΛΞΗ του ΑΝΑΦΟΡΙΚΟΥ

1. Έλξη του αναφορικού λέγεται το συντακτικό φαινόμενο κατά το οποίο η αναφορική αντωνυμία δε τίθεται σε πτώση αιτιατική, όπως απαιτεί η σύνταξη στην αναφορική πρόταση [η αιτιατική αυτή είναι σχεδόν πάντα ανικείμενο], αλλά τίθεται σε πτώση γενική ή δοτική, γιατί έλκεται από την πτώση της λέξης που αυτή [δηλ. η αναφορική αντωνυμία] προσδιορίζει.

Παραδείγματα

Με έλξη	Χωρίς έλξη
1. Όπως έσεσθε άξιοι της ελευθερίας, ης κέκτησθε.	Όπως έσεσθε άξιοι της ελευθερίας, ην κέκτησθε.
2. Σύν τοις θησαυροις, οις ο πατήρ κατέλιπε.	Σύν τοις θησαυροις, ούς ο πατήρ κατέλιπε.

4Οι αντωνυμίες ης και οις έπρεπε να βρίσκονται σε αιτιατική, ως αντικείμενα των ρημάτων κέκτησθε και κατέλιπε αντίστοιχα, αλλά βρίσκονται σε γενική και δοτική, γιατί έλκονται από τα προσδιοριζόμενα της ελευθερίας και τοις θησαυροις των προηγούμενων προτάσεων.

4Πολύ σπάνια η έλξη του αναφορικού παρατηρείται και στα αναφορικά επιρρήματα.

Παράδειγμα

Διεκομίζοντο ευθύς όθεν υπεξέθεντο παιδας και γυναίκας [αντί: διεκομίζοντο ευθύς εντευθεν ου υποξέθεντο παιδας και γυναίκας] = μεταφέρθηκαν αμέσως από όπου μετέφεραν τα παιδιά και τις γυναίκες για ασφάλεια.