Θεωρία της Απρόσωπης Σύνταξης στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

Η απρόσωπη σύνταξη είναι μια γραμματική κατασκευή στην οποία δεν αναφέρεται ρητά υποκείμενο για το ρήμα.

Αντίθετα, η ενέργεια ή η κατάσταση εκφράζεται χωρίς να προσδιορίζεται ποιος την εκτελεί ή τη βιώνει.

Στην αρχαία ελληνική, η απρόσωπη σύνταξη χρησιμοποιείται κυρίως για να εκφράσει γενικές αλήθειες, συνθήκες, καταστάσεις ή εκτιμήσεις.

Χαρακτηριστικά της Απρόσωπης Σύνταξης:

1. Απουσία Υποκειμένου: Το ρήμα δεν έχει καθορισμένο υποκείμενο και το υποκείμενο σε αυτή την περίπτωση είναι ένα απαρέμφατο (ειδικό ή τελικό ανάλογα με τη σημασία του ρήματος)
2. Ρήματα που χρησιμοποιούνται συχνά:
• Ἐστίν, ἔξεστι (είναι)
• φαίνεται, δοκεί, νομίζεται (φαίνεται, θεωρείται)
• ἀνάγκη ἐστί (είναι αναγκαίο)
• δεῖ (είναι αναγκαίο)
• πρέπει, χρη (είναι χρέος)
• ἔοικε (φαίνεται)
• συμβαίνει

 

Στη θέση ρήματος, φυσικά μπορεί να υπάρχει απρόσωπη έκφραση, η οποία μπορεί να αποτελείται:

α) από το ρήμα ἐστὶ και ένα αφηρημένο ουσιαστικό ή το ουδέτερο ενός επιθέτου ή μιας μετοχής: δεινόν ἐστι (= είναι φοβερό, παράλογο)

β) από το ρήμα ἔχει και ένα τροπικό επίρρημα: ἀναγκαίως ἔχει (= είναι αναγκαίο)

 

3. Σκοπός: Χρησιμοποιείται κυρίως για να εκφράσει:
• Γενικές αλήθειες ή κοινές αντιλήψεις: π.χ., «Ἐστὶ καλὸν τοῦτο» (Είναι καλό αυτό).
• Συνθήκες ή καταστάσεις που ισχύουν για όλους: π.χ., «Φαίνεται ἀναγκαῖον» (Φαίνεται αναγκαίο).

 

4. Μορφή του Ρήματος:
   Στην απρόσωπη σύνταξη, το ρήμα συνήθως χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό και στις 3ο πρόσωπο

 

Σύνταξη απρόσωπου ρήματος/απρόσωπης έκφρασης

 

Ως υποκείμενο χρησιμοποιείται ένα απαρέμφατο (ειδικό ή τελικό, ανάλογα τη σημασία του ρήματος/έκφρασης)

Δίπλα υπάρχει μια Δοτική, η δοτική αυτή λέγεται Δοτική Προσωπική.

Αν μετατρέψουμε τη δοτική σε αιτιατική, έχουμε το υποκείμενο του απαρεμφάτου.

 

Ορισμένες φορές αντί για απαρέμφατο ως αντικείμενο έχουμε δευτερεύουσα ονοματική πρόταση.

Για τα ιδιόρρυθμα απρόσωπα ρήματα πάτα εδώ