Σημείο Αναγνωρίσεως της Κικής Δημουλά - Προτεινόμενο θέμα

Κική Δημουλά - Σημείο Αναγνωρίσεως

άγαλμα γυναίκας με δεμένα χέρια

Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα,

εγώ σε προσφωνώ γυναίκα κατευθείαν.

Στολίζεις κάποιο πάρκο.

Από μακριά εξαπατάς.

Θαρρεί κανείς  πως έχεις ελαφρά ανακαθήσει

να θυμηθείς ένα ωραίο όνειρο που είδες,

πως παίρνεις φόρα να το ζήσεις.

Από κοντά ξεκαθαρίζει το όνειρο:

δεμένα είναι πισθάγκωνα τα χέρια σου

μ’ ένα σκοινί μαρμάρινο

κι η στάση σου είναι η θέλησή σου

κάτι να σε βοηθήσει να ξεφύγεις

την αγωνία του αιχμαλώτου.

Έτσι σε παραγγείλανε στο γλύπτη:

αιχμάλωτη.

Δεν μπορείς ούτε μια βροχή να ζυγίσεις στο χέρι σου,

ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα.

Δεμένα είναι τα χέρια σου.

Και δεν είν’ το μάρμαρο μόνο ο Άργος.

Αν κάτι πήγαινε ν’ αλλάξει

στην πορεία των μαρμάρων,

αν άρχιζαν τ’ αγάλματα αγώνες

για ελευθερίες και ισότητες,

όπως οι δούλοι,

οι νεκροί

και το αίσθημά μας,

εσύ θα πορευόσουνα

μες στην κοσμογονία των μαρμάρων

με δεμένα πάλι τα χέρια, αιχμάλωτη.

Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα,

εγώ σε λέω γυναίκα αμέσως.

Όχι γιατί γυναίκα σε παρέδωσε

στο μάρμαρο ο γλύπτης

κι υπόσχονται οι γοφοί σου

ευγονία αγαλμάτων,

καλή σοδειά ακινησίας.

Για τα δεμένα χέρια σου, που έχεις

όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω,

σε λέω γυναίκα.

Σε λέω γυναίκα

γιατ’ είσ’ αιχμάλωτη.

[Το λίγο του κόσμου, 1971]

Ερωτήσεις

1. Τρία από τα βασικά γνωρίσματα της ποιητικής γραφής της Δημουλά είναι οι επαναλήψεις, οι αμφισημίες και οι απροσδόκητες λεκτικές συζεύξεις. Για καθένα από αυτά τα τρία στοιχεία να εντοπίσετε ένα παράδειγμα μέσα από το ποίημα και να το σχολιάσετε με συντομία.  [Μονάδες 15]

2. α) Να καταγράψετε τα εκφραστικά μέσα με τα οποία αποδίδεται η «αιχμαλωσία» της γυναίκας. β) Να διερευνήσετε τις πιθανές συμβολικές προεκτάσεις που προκύπτουν από την αναφορά στον Άργο.

[Μονάδες 20]

3. «Αν η γραφή αυτή αποφεύγει την ψυχρότητα και λειτουργεί ποιητικά, αυτό, νομίζω, οφείλεται στους μηχανισμούς της ¨πολλαπλασιαστικής ευαισθησίας¨ και της ¨λυρικής αφαίρεσης¨. Με τον πρώτο όρο εννοώ το πώς η Κ. Δ. κατορθώνει, αφορμώμενη από τα πιο ασήμαντα ερεθίσματα, να προκαλεί τη γέννηση του ποιήματος και να το αναπτύσσει με μια δημιουργική προσθετική ικανότητα. Με το δεύτερο, το πώς και πάλι κατορθώνει, στις πιο ευτυχισμένες στιγμές της ποίησής της, να προχωρεί συμφύροντας τον εξωτερικό κόσμο με τον εσωτερικό, αποτυπώνοντας τις πιο λεπτές αποχρώσεις (Τάκης Καρβέλης, «Η ποίηση της ¨πολλαπλασιαστικής ευαισθησίας¨ και της ¨λυρικής αφαίρεσης¨»Δεύτερη Ανάγνωση, δοκίμια, Καστανιώτης, 1984, σ. 90-95). Κατά πόσο οι δύο αυτοί μηχανισμοί εφαρμόζονται στο εξεταζόμενο ποίημα; (Μονάδες 20)

4.  Να αναλύσετε το νόημα των στίχων 21-30 σε μία παράγραφο 130-150 λέξεων. [Μονάδες 25]

5. Nα σχολιάσετε συγκριτικά το ποίημα «Τα μισανθή χέρια» και το «Σημείο Αναγνωρίσεως»

Άγαλμα στον κήπο του Λουξεμβούργου – Παρίσι

Σε παράγγειλαν υπεύθυνα νέα και δυνατή

κι η σάρκα σου παράδειγμα κανένα

απ’ τη δική μας σάρκα να μην πάρει.

Απαγορευτική να σμιλευτείς

σε κάθε αλλαγή και παραμόρφωση,

μια προστασία που δεν δόθηκε από καμία Τέχνη

στη δική μας ανθηρότητα και δύναμη.

Το ένα χέρι σου σμιλεύτηκε χτένα

στ’ ανάκατα μαλλιά σου, ενώ το άλλο

φαίνεται σαν μόνο του να διάλεξε το ρόλο:

ακουμπισμένο χάδι στην κοιλιά,

στην απαγορευμένη γονιμότητα

- δεν παραιτείται ούτε η πέτρα από τη μήτρα.

Υπεύθυνα Άγρυπνη προπάντων σε παράγγειλαν,

ποτέ να μη σε πάρει ύπνος,

ποτέ να μη σου μάθει όνειρο

τι δεν πραγματοποιείται.

Άγρυπνη για να επιτηρείς τις ποικιλίες των ρόδων,

μη και τα κόψουν χέρια μισανθή.

Άχ, αγαλματένια μου επιστάτισσα,

άδικα ξαγρυπνάς και δεν κοιμάσαι και δεν αφήνεις

να σου μάθει τ’ όνειρο

τι δεν πραγματοποιείται:

δεν βρέθηκε ακόμα επιστάτης, ούτε πλάνη

ούτε καν ποιητής που να μπορέσει

τα μισανθή των φθινοπώρων χέρια να εμποδίσει

τις τόσες ποικιλίες των ρόδων και του βίου

μανιακά να αφανίζουν.