Μαντιθεος-ερωτάπαντησεις

1. Σε τι διαφέρει μια τυπική δίκη από τη δοκιμασία;

Στις τυπικές δίκες που αφορούν κάποιο αδίκημα ο κατηγορούμενος οφείλει να αποδείξει την αθωότητά του απαντώντας στις συγκεκριμένες κατηγορίες που έχουν διατυπωθεί εις βάρος του. Ζητούμενο, επομένως, για τον απολογούμενο είναι να παρουσιάσει ή να προσκομίσει μόνο τα στοιχεία εκείνα που μπορούν να τον απαλλάξουν απ’ τη διατυπωθείσα κατηγορία, χωρίς να χρειάζεται να δώσει στοιχεία για το σύνολο του βίου του, ούτε να αποδείξει έμπρακτα πως κάθε πτυχή, δημόσια και ιδιωτική, της ζωής του διέπεται από ήθος και αρετή. Αντιθέτως, στο πλαίσιο της δοκιμασίας, ο δοκιμαζόμενος όφειλε να παρουσιάσει συνολικά τη ζωή του και να δώσει πλήθος στοιχείων που κάλυπταν κάθε πτυχή αυτής. 

Ειδικότερα, η διαδικασία της δοκιμασίας είχε την εξής μορφή: Στην αρχή υποβάλλονταν ορισμένες καθιερωμένες ερωτήσεις, που στόχο είχαν να εξακριβωθεί η καταγωγή του δοκιμαζομένου και να διαπιστωθεί αν ήταν Αθηναίος πολίτης (συγκεκριμένα αφορούσαν τα ονόματα του πατέρα, της μητέρας, των δύο παππούδων, καθώς και τους δήμους από τους οποίους κατάγονταν). Στη συνέχεια, έπρεπε να διαπιστωθεί αν σεβόταν τους γονείς του και απέδιδε τις πρέπουσες τιμές στους τάφους τους· επίσης, αν είχε εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, πλήρωνε τακτικά τους φόρους και λάτρευε τους θεούς της πόλης. Οι δηλώσεις του εξεταζομένου σχετικά με τα ερωτήματα αυτά έπρεπε να επιβεβαιώνονται από μάρτυρες. Τέλος, όποιος ήθελε μπορούσε να απευθύνει κατά του εξεταζομένου κατηγορία, την οποία μπορούσε εκείνος να αντικρούσει με επιχειρήματα. Μετά απ' αυτό η Βουλή ή οι δικαστές αποφάσιζαν για την αποδοχή ή την απόρριψή του. Η δοκιμασία δεν ήταν πάντοτε μια συνοπτική και τυπική διαδικασία, αλλά μπορούσε να είναι περισσότερο λεπτομερής και χρονοβόρα, γιατί μπορούσε να περιλάβει ένα ευρύτερο και εξονυχιστικότερο έλεγχο της προσωπικότητας του δοκιμαζομένου, με σκοπό να διαπιστωθεί αν ήταν άξιος του λειτουργήματος στο οποίο είχε αναδειχθεί.

2. Τι υπόσχεται ο Μαντίθεος στους Βουλευτές και ποια η αιτία και ο σκοπός της υπόσχεσης;

[Ο Μαντίθεος με την πρόθεσή του να μην κουράσει τους βουλευτές επιδιώκει την εύνοιά τους.]

«ποιήσομαι δὲ τὴν ἀπολογίαν ὡς ἂν δύνωμαι διὰ βραχυτάτων»

Ο Μαντίθεος υπόσχεται στους Βουλευτές πως θα προσπαθήσει να είναι όσο γίνεται πιο σύντομος στην απολογία του, θέλοντας έτσι να κερδίσει την εύνοιά τους, αφού δείχνει αφενός πως σέβεται το χρόνο τους, και αφετέρου πως αντιλαμβάνεται ότι οι μακρηγορίες είναι κουραστικές για τους ακροατές ενός λόγου. 

Η αιτία αυτής της υπόσχεσης προκύπτει απ’ το γεγονός πως ενώ έχει ήδη απαντήσει πλήρως στις κατηγορίες που έχουν διατυπωθεί εις βάρος του, έχει καλύψει μικρό μόνο μέρος της ομιλίας του. Όσα απομένουν είναι περισσότερα απ’ όσα έχουν ήδη ειπωθεί, αλλά εξίσου σημαντικά καθώς τώρα πρόκειται να παρουσιάσει τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν την προσωπικότητά του, και άρα πιστοποιούν πως είναι κατάλληλος και άξιος για το βουλευτικό αξίωμα. 

Προκειμένου, λοιπόν, να διατηρήσει την προσοχή τους σε όσα έχει ακόμη να τους πει, δίνει την υπόσχεση πως θα είναι σύντομος, δημιουργώντας έτσι θετικό κλίμα στους Βουλευτές, και παράλληλα την αίσθηση πως με την ίδια αμεσότητα και λιτότητα που απέρριψε το κατηγορητήριο, θα ολοκληρώσει και το υπόλοιπο της ομιλίας του.