ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ - ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ (ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ)

Δημοσθένη Επιτάφιος 35 – 37

Κείμενο

[35] ἔστι μὲν οὖν ἴσως χαλεπὸν τὰς παρούσας συμφορὰς λόγῳ κουφίσαι· δεῖ δ’ ὅμως πειρᾶσθαι καὶ πρὸς τὰ παρηγοροῦντα τρέπειν τὴν ψυχήν, ὡς τοὺς τοιούτους ἄνδρας γεγεννηκότας καὶ πεφυκότας αὐτοὺς ἐκ τοιούτων ἑτέρων καλόν ἐστιν τὰ δείν’ εὐσχημονέστερον τῶν ἄλλων φέροντας ὁρᾶσθαι καὶ πάσῃ τύχῃ χρωμένους ὁμοίους εἶναι. [36] καὶ γὰρ ἐκείνοις ταῦτ’ ἂν εἴη μάλιστ’ ἐν κόσμῳ καὶ τιμῇ, καὶ πάσῃ τῇ πόλει καὶ τοῖς ζῶσιν ταῦτ’ ἂν ἐνέγκοι πλείστην εὐδοξίαν. χαλεπὸν πατρὶ καὶ μητρὶ παίδων στερηθῆναι καὶ ἐρήμοις εἶναι τῶν οἰκειοτάτων γηροτρόφων· σεμνὸν δέ γ’ ἀγήρως τιμὰς καὶ μνήμην ἀρετῆς δημοσίᾳ κτησαμένους ἐπιδεῖν, καὶ θυσιῶν καὶ ἀγώνων ἠξιωμένους ἀθανάτων. [37] λυπηρὸν παισὶν ὀρφανοῖς γεγενῆσθαι πατρός· καλὸν δέ γε κληρονομεῖν πατρῴας εὐδοξίας. καὶ τοῦ μὲν λυπηροῦ τούτου τὸν δαίμον’ αἴτιον εὑρήσομεν ὄντα, ᾧ φύντας ἀνθρώπους εἴκειν ἀνάγκη, τοῦ δὲ τιμίου καὶ καλοῦ τὴν τῶν ἐθελησάντων καλῶς ἀποθνῄσκειν αἵρεσιν.   Ἐγὼ μὲν οὖν οὐχ ὅπως πολλὰ λέξω, τοῦτ’ ἐσκεψάμην, ἀλλ’ ὅπως τἀληθῆ. ὑμεῖς δ’ ἀποδυράμενοι καὶ τὰ προσήκονθ’ ὡς χρὴ καὶ νόμιμα ποιήσαντες ἄπιτε.

Λεξιλόγιο:

τά παρηγοροῦντα: οι παρήγορες σκέψεις, οι παραινέσεις, οι συμβουλές.

εὐσχημονέστερον: με περισσότερη αξιοπρέπεια

γηροτρόφος ή (γηροβοσκός): εκείνος που περιθάλπει κάποιον στα γηρατειά, ιδιαίτερα τους γονείς.

σεμνός: σεβαστός, μεγαλοπρεπής

ὁ, ἡ ἀγήρως το ἀγήρων: ο αγέραστος

δημοσίᾳ:  με έξοδα του δημοσίου

εὐδοξία: καλή φήμη, δόξα, υπόληψη

εἴκω: υποχωρώ, υπακούω, υποτάσσομαι.

Ασκήσεις:

Α.

Να μεταφραστεί το κείμενο.

Β.

1. τρέπειν, πεφυκότας: Να γίνει χρονική αντικατάσταση των λέξεων.

2. πειρᾶσθαι: Να κλιθεί η προστακτική του ίδιου χρόνου.

3. παίδων, τον δαίμονα: Να κλιθεί στον αριθμό που βρίσκεται κάθε λέξη.

4. ἴσως, μάλιστα: Να γραφούν οι άλλοι βαθμοί των λέξεων.

5. ᾧ: Να κλιθεί η λέξη.

Γ.

1. τάς παρούσας, χρωμένους: Να αναλυθούν οι μετοχές σε ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις.

2. καὶ πάσῃ τῇ πόλει καὶ τοῖς ζῶσιν ταῦτ’ ἂν ἐνέγκοι πλείστην εὐδοξίαν: Να τραπεί η σύνταξη σε παθητική.

3. ἔστι μὲν οὖν ἴσως χαλεπὸν τὰς παρούσας συμφορὰς λόγῳ κουφίσαι· δεῖ δ’ ὅμως πειρᾶσθαι καὶ πρὸς τὰ παρηγοροῦντα τρέπειν τὴν ψυχήν: Να μεταφερθούν οι προτάσεις στον πλάγιο λόγο, αφού εξαρτηθούν από τη φράση Οὗτος εἶπεν ὅτι…

Δ.

Να γράψετε δύο ομόριζες λέξεις, απλές ή σύνθετες, της νέας ελληνικής για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: συμφοράς, πειρᾶσθαι, πεφυκότας, κτησάμενους, ἠξιωμένους.

Απαντήσεις:

Α.

Μετάφραση

Είναι λοιπόν ίσως δύσκολο να καταπραΰνει κάποιος τις παρούσες συμφορές με τα λόγια· πρέπει όμως να προσπαθούμε να στρέφουμε την ψυχή μιας και προς τις παρήγορες σκέψεις, ότι δηλαδή αυτοί που έχουν αναδειχθεί οι ίδιοι τέτοιοι άνδρες και εκείνοι που έχουν γεννηθεί από άλλους παρόμοιους είναι ωραίο να φαίνονται ότι υπομένουν τις δυστυχίες με περισσότερη αξιοπρέπεια από τους άλλους και είναι σταθεροί, όταν τους παρουσιαστεί οποιαδήποτε τύχη.

Γιατί και για εκείνους (τους νεκρούς) αυτή η θέση θα αποτελούσε πάρα πολύ σημαντικό στολίδι και τιμή, και σε όλη την πόλη και στους ζωντανούς αυτή η θέση θα έφερνε πάρα πολύ  μεγάλη δόξα. Είναι οδυνηρό για τον πατέρα και τη μητέρα να στερηθούν των παιδιών τους και να είναι στερημένοι από τους πολύ κοντινούς συγγενείς που θα τους φροντίσουν στα γηρατειά· είναι όμως μεγαλοπρεπές  να δουν τα παιδιά τους  να έχουν αποκτήσει αιώνιες τιμές και ανάμνηση της ανδρείας τους  από όλη την πολιτεία και να έχουν αξιωθεί θυσιών και τιμητικών αγώνων αιωνίων.

Είναι λυπηρό για τα παιδιά να έχουν στερηθεί τον πατέρα τους · είναι ωραίο όμως να κληρονομούν την πατρική δόξα. Και  για αυτό το λυπηρό θα βρούμε ότι αίτιος είναι ο θεός, στον οποίο αναγκαίο είναι να υποτάσσονται οι άνθρωποι, όταν γεννηθούν, και για τις τιμές και το ωραίο αίτιο είναι η επιλογή εκείνων που προτίμησαν να πεθάνουν ένδοξα.

Β.

1. τρέπειν, τρέψειν, τρέψαι/τραπεῖν, τετροφέναι.

φυομένους, φυσομένους/φυησομένους, φύντας/φυθέντας/φυέντας, πεφυκότας.

2. πειρῶ, πειράσθω – πειρᾶσθε, πειράσθων/πειράσθωσαν.

3. παῖδες, παίδων παισί(ν), παῖδας, παῖδες

ὁ δαίμων, τοῦ δαίμονος, τῶ δαίμονι, τον δαίμονα, ὧ δαίμον

4. ἴσως, ἰσαίτερον, ἰσαίτατα – μάλα, μᾶλλον, μάλιστα.

5. ὅς, οὗ, ᾧ, ὅν - ὧν, οἷς, οὕς.

Γ.

1. τάς παρούσας ð αἵ πάρεισι.  χρωμένους ð ὅτε χρῶνται.

2. καὶ πάσῃ τῇ πόλει καὶ τοῖς ζῶσι ἄν ἐνεχθείη πλείστη εὐδοξία ὑπό τούτων.

3. Οὗτος εἶπεν ὅτι εἴη μέν ἴσως χαλεπὸν τὰς παρούσας συμφορὰς λόγῳ κουφίσαι· δέοι δ’ ὅμως πειρᾶσθαι καὶ πρὸς τὰ παρηγοροῦντα τρέπειν τὴν ψυχήν.

4. και τοῦ λυπηροῦ τούτου τον δαίμονα αἴτιον εὑρήσομεν εἶναι.

Δ.

συμφοράς	διαφορετικό
	υποφερτός
πειρᾶσθαι	πειρασμός
	πειραχτήρι
πεφυκότας	φυτώριο
	φύτρο
κτησαμένους	κατάκτηση
	επίκτητος
ἠξιωμένους	αξιωματικός
	αξίωση