ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟ

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟ

1)                Άγγελος Σικελιανός «Μήτηρ Θεού» παράλληλο για τον Κρητικό

Άνεμος φύσαγε γλυκός, από μακρά φτασμένος,
με τη γαλήνια ευωδιά των κάμπων φορτωμένος.

Τα μύρα πλέαν ανάερα· αντίκριζε η ψυχή μου,
όθε κι αν γύριζε, γοργή, τη μυστική άθλησή μου.

Και ιδές… Ανθοί ανεπάντεχοι, δαφνόδεντρα και βάγια
στης γης αν ευωδάγανε τα ευλογημένα πλάγια·

στα χρυσοπράσινα έλατα αν ο ήλιος, σε μια στάλα,
φλόγα γαλάζια ανάβρυζε, πήδαε πυρρή διχάλα,

Και μιαν ακοίμητη δροσιά κινούσαν, να με ζώνει,
τ’ άγια φαράγγια που κρατούν ολοχρονίς το χιόνι·

α, πώς σπαρτάρισε η καρδιά σαν ένιωσε τα μάγια
τα γλυκανάπνοα, σε σφιχτά να την κρατούν αρπάγια!

Πώς το ρουμπίνι πύρινο ζώνει ψηλά το στέμμα,
όμοια στο νου μου ολόγυρα μαζώχτη ξάφνου το αίμα

Και πάλι πισωδρόμισε γοργό, σα για να πάρει
χλωμάδα μεγαλύτερην απ’ το μαργαριτάρι…

Ψυχή! Και ξάφνου, σκίζοντας το φοβερό σκοτάδι
η αχτίδα της το δάκρυ μου το βρήκε ωσάν πετράδι!

Ποια είναι η θέση της Φύσης στο ποιητικό όραμα του Σολωμού και του Σικελιανού;

2) Γεράσιμος Μαρκοράς «Ο Όρκος» παράλληλο για τον Κρητικό

Πλέει το καράβι αδιάκοπα, κι η Πούλια ωστόσο δείχτει,

Στον ουρανό αρμενίζοντας, πως είναι μεσονύχτι.

Όλα σιγούν. Στη θάλασσα γλυκοκοιμούντ’ οι ανέμοι,

Και κάθε αστέρι, που ψηλά φεγγοβολάει και τρέμει,

Φαίνετ’ αγγέλου σπλαχνικού προσηλωμένο βλέμμα

Στον κόσμο, που ποτίζεται πάντα με δάκρυα κι αίμα.

Κάποιο, στα βάθη της νυχτός, Πνεύμα καλό και θείο

Μ’ ελεημοσύνη θα ’γυρε τα μάτια και στο πλοίο,

Αν ένα κούρασμα γλυκό κι ύπνος αγάλια εχύθη

Σε τόσα εκεί, που λάχτιζαν, απελπισμένα στήθη.

Όλοι κοιμούνται· μοναχά δεν είναι σφαλισμένα

Δυο μάτια ουρανογάλαζα, δυο μάτια ερωτεμένα.

Ο στοχασμός, που γλήγορα θ’ αράξει στ’ ακρογιάλι,

Όπου φαντάζεται να ιδεί τον ακριβό της πάλι,

Ως έχει χρεία, της Ευδοκιάς ανάσασα δε δίνει,

Μήτε να κλείσει βλέφαρο καθόλου την αφήνει·

Πλην στον αγώνα, που ξυπνή την εβαστούσε ακόμα,

Το τρυφερό της έπεσε παραδαρμένο σώμα,

Κι εκεί που η μαύρη καταγής ακίνητη απομένει,

Στη χλόη θαρρεί του τόπου της πως είναι πλαγιασμένη.

Αν στο ροδάτο μάγουλο σιγά-σιγά τ’ αέρι

Μιαν άκρη από τα ξέπλεκα σγουρά μαλλιά της φέρει

τ’ αγαπημένου το φιλί πώς αγρικάει παντέχει,

Και νέα σε κάθε φλέβα της γλυκάδα ουράνια τρέχει.

Ποιες αναλογίες - θεματικές και μορφολογικές- ανιχνεύετε ανάμεσα στο απόσπασμα από τον Όρκο του Γ. Μαρκορά και τον Κρητικό;

3) Goethe: Ο ψαράς. Παράλληλο κείμενο για τον Κρητικό του Σολωμού

Κύμα κυλάει, το κύμα σπάει·
ψαράς σ’ τήν αμμουδιά
τ’ αγκίστρι σκύβει και κυττάει
με ατάραχη καρδιά.
Μα εκεί που κάθεται και ακούει,
σ’ τα δυο το κύμα σκάει
και έξαφνα μέσ’ απ’ τους αφρούς
Νεράιδα ξεπηδάει
Του τραγουδεί και του μιλεί·
Μου σέρνεις τα παιδιά
με πονηριά και δόλωμα
σ’ του Χάρου τη φωτιά;
Μα αν ήξερες πώς χαίρονται
τα ψάρια σ’ τα νερά,
θάπεφτες τώρα σ’ το βυθό
να νοιώσης τη χαρά.
Δεν παίρνει ο ήλιος από εδώ
τη χάρη, τη δροσιά
και το φεγγάρι τ’αργυρό
την τόση του ομορφιά;
Δε σε μαγεύει τ’ουρανού
το χρώμα το φαιδρό;
Δε σε τραβάει μεσ’ σ’ τη δροσιά
το διάφανο νερό;
Κύμα κυλάει, το σώμα σπάει,
τα πόδια του φιλεί·
πόθο του ανάβει και θαρρεί,
η αγάπη του μιλεί.
Του τραγουδεί και όλο του λέει·
και χάνει την καρδιά.
Τραβάει και αυτή, πέφτει και αυτός,
δεν τον ξανάειδαν πειά.

Στον Ψαρά του Γκαίτε, όπως και στον Κρητικό, το πνεύμα ενώνεται με τη φύση. Να σχολιάσετε πώς αναδεικνύεται αυτή η σύζευξη και στα δύο ποιήματα.