ΒΙΖΥΗΝΟΣ - ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 4η-5η ΕΝΟΤΗΤΑ

1.Λυτρώνεται η μητέρα από τις ενοχές; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας.
2.Θα θεωρούσατε την μητέρα τραγικό πρόσωπο; Να τεκμηριώσετε την απάντηση σας.
3. "παραμόνευεν εις τους δρόμους, ερωτώσα τους διαβάτας μη με ειδον πουθενά": Σε ποια συναισθηματική κατάσταση βρισκόταν η μητέρα;
4.Τι δηλώνει η σιωπή του αφηγητή στο τέλος του διηγήματος;
5. Γιατί θεωρεί η μητέρα την "παίδεψι" από την Κατερινιώ "παρηγοριά κι ελαφροσύνη";

ΤΟ ΤANGO ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑ 32

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ

1. Να βρεθεί η συλλογιστική πορεία της παρακάτω παραγράφου:

Θεσμοί που δοκιμάστηκαν στο παρελθόν επί αιώνες, που καθιερώθηκαν με αίμα πολύ, έχουν πια διαβρωθεί. Η οικογένεια, που ήταν η ζεστή φωλιά όπου πλάθονταν κι οπλίζονταν ο άνθρωπος, κάθε μέρα γίνεται και πιο σκιώδης. Ο τρόπος ζωής που είχε το παρελθόν κληροδοτήσει από γενιά σε γενιά – τιμιότητα, ντροπή, αξιοπρέπεια και κοινωνική συνεργασία – κινδυνεύει και αναιρείται καθημερινά από την πρακτική της εποχής μας. Το παρελθόν, ως αυθεντία, ως πηγή κανόνων βίου, υποφέρει από δεινή αμφισβήτηση.

2. Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτήσεων στην παρακάτω παράγραφο;
Τα πράγματα γίνονται κυριολεκτικά δραματικά για έθνη που διαθέτουν παρελθόν χιλιετηρίδων, όπως είναι το δικό μας έθνος. Εδώ και η ευθύνη, εθνική και προσωπική, και η δοκιμασία και το χρέος είναι πιο βαριά, πιο επίμονα. Τι θα κάνει, πώς θα σταθεί υπεύθυνα το δικό μας έθνος αντίκρυ στο παρελθόν του; Ιδού ένα ερώτημα που πρέπει σοβαρά κι επίμονα να μας βασανίσει. Τι θα κάνει μ’ αυτό το απροσμέτρητο βάρος της Ιστορίας του; Πώς θ’ αντέξει στην πίεση της εποχής και πώς θα ζήσει με ευθύνη και συνέχεια το παρόν του;

3. Να παρουσιάσετε τη δομή της παραγράφου.

Η επιτυχία αυτή δεν έχει ηθικές προϋποθέσεις. Το αντίκρισμά της είναι μονάχα κοινωνικό. Τόσο, που δίκαια θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι επιτυχία δεν μπορεί να υπάρξει για τον άνθρωπο, αν δεν υπάρχει κοινωνία, αν ο άνθρωπος δεν εισπράξει το χειροκρότημα της κοινωνίας. Δεν ενδιαφέρει αν η επιτυχία αυτή κατακτήθηκε με μέσα επαίσχυντα, με τρόπους πονηρούς, με κινήσεις ανήθικες. Για την κοινωνία αυτού του είδους η επιτυχία δημιουργεί δίκαιο. Ο επιτυχημένος δικαιώνεται, έστω κι αν πέρασε πάνω από πτώματα, επειδή η κοινωνία δείχνει να μην ερευνά τις αφορμές, τα κίνητρα, τα μέσα. Την ενδιαφέρουν τα αποτελέσματα. Η επιτυχία στη ζωή είναι ένα αποτέλεσμα. 

4. Να μετατρέψετε τη σύνταξη της παρακάτω πρότασης από ενεργητική σε παθητική:

«Μ' αυτό τον τρόπο τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τον ψυχικό τους κόσμο, τη διάθεση της στιγμής, τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις ελπίδες τους».

5. Να ξαναγράψετε την περίοδο μετατρέποντας την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

«Στόχος της καλής τυπογραφίας δεν είναι να προκαλέσει το θαυμασμό, αλλά με τον τύπο των στοιχείων της και με άλλα χαρακτηριστικά της να διευκολύνει την ανάγνωση».

6. Να τρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική στις παρακάτω περιόδους:
α) Αυτή η απτή, η φαινομενική πραγματικότητα θεωρείται από τους ανθρώπους της εποχής μας «επιτυχία».

β) Εντελώς διαφορετικά τοποθετείται το θέμα από την ηθική συνείδηση.

ΤΕΣΤ ΚΡΗΤΙΚΟΣ, ΣΟΛΩΜΟΥ

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ, ΚΡΗΤΙΚΟΣ

2

Πιστέψετε π’ ὃ, τι θά πῶ εἶν’ ἀκριβή ἀλήθεια,

Μά τές πολλές λαβωματιές πού μὄφαγαν τά στήθια,

Μά τούς συντρόφους πὄπεσαν στήν Κρήτη πολεμώντας,

Μά την ψυχή πού μ’ ἒκαψε τον κόσμο ἀπαρατώντας.

Λάλησε, Σάλπιγγα! κι ἐγώ τό σάβανο τινάζω,

Καί σχίζω δρόμο καί τς ἀχνούς ἀναστημένους κράζω

≪Μήν εἲδετε τήν ὀμορφιά πού τήν Κοιλάδα ἁγιάζει;

Πέστε, νά ἰδεῖτε τό καλό ἐσεῖς κι ὃ, τι σᾶς μοιάζει.

Καπνός δέ μένει ἀπό τή γῆ˙ νιός οὐρανός ἐγίνη˙

Σάν πρῶτα ἐγώ τήν ἀγαπῶ καί θά κριθῶ μ’ αὐτήνη.

Ψηλά τήν εἲδαμε πρωί˙ τῆς τρέμαν τά λουλούδια

Στή θύρα τῆς Παράδεισος πού ἐβγῆκε μέ τραγούδια˙

Ἔψαλε την Ἀνάσταση χαροποιά ἡ φωνή της.

Κι ἔδειχνεν ἀνυπομονιά γιά νά ‘μπει στό κορμί της˙

Ὁ οὐρανός ὁλόκληρος ἀγρίκαε σαστισμένος,

Τό κάψιμο ἀργοπόρουνε ὁ κόσμος ὁ ἀναμμένος˙

Καί τώρα ὀμπρός τήν εἲδαμε˙ ὀγλήγορα σαλεύει˙

Ὅμως κοιτάζει ἐδῶ κι ἐκεῖ καί κάποιονε γυρεύει≫.

1.Ποιες απόψεις του διαφαίνονται από τον 5^ο στίχο και εξής του 2^ου  μέρους; Να σχολιαστούν.

2. Στους στίχους 7-14 (2^ο μέρος) η φύση συνενώνεται με το πνεύμα. Πως επιτυγχάνεται αυτό;

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΑ ΑΔΙΔΑΚΤΟ

Άγνωστο κείμενο:

Δημοσθένη, Προς Τιμόθεον §§ 66 - 68

Ἴστε γάρ τοῦτον ἐν τῷ δήμῳ ὀμόσαντα καί ἐπαρασάμενον αὑτῷ ἐξώλειαν, εἰ μή γράψοιτο Ἰφικράτην ξενίας, καί καθιερώσαντα τήν οὐσίαν τήν ἑαυτοῦ.  ὀμόσας δέ ταῦτα καί ὑποσχόμενος ἐν τῷ δήμῳ οὐ πολλῷ χρόνῳ ὕστερον ἕνεκα τοῦ συμφέροντος αὑτῷ ἔδωκεν τῷ υἱεῖ τῷ ἐκείνου θυγατέρα. ὅς οὖν οὔτε ὑμᾶς ᾐσχύνθη ἐξαπατῆσαι ὑποσχόμενος, νόμων ὄντων, ἐάν τις τόν δῆμον ὑποσχόμενος έξαπατήσῃ, εἰσαγγελίαν εἶναι περί αὐτοῦ οὔτε τούς θεούς ὀμόσας καί ἐπαρασάμενος ἑαυτῷ ἔδεισεν, οὕς ἐπιώρκησεν, πῶς οὐκ εἰκός ἐμέ τούτῳ μή ἐθέλειν ὅρκον δοῦναι; οὔπω τοίνυν πολύς χρόνος ἐστιν ἐξ ὅτου ἐν τῷ δήμῳ πάλιν διωμόσατο μη εἶναι αὑτῷ ἐφόδια τῷ γήρᾳ ἱκανά, τοσαύτην οὐσίαν κεκτημένος· οὕτως ἄπληστος καί αἰσχροκερδής ὁ τρόπος αὐτοῦ ἐστιν.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

►   ὄμνυμι = ορκίζομαι

►   ἐπαράομαι - ῶμαι = καταριέμαι

►   ἐξώλεια  = ολοκληρωτική καταστροφή

►   ἐπαρῶμαι ἐξώλειαν ἐμαυτῷ = ξεστομίζω την πιο βαριά κατάρα για μένα, να αφανιστώ από το πρόσωπο της γης

►   γράφομαί τινα (δίκην) ξενίας = καταγγέλλω κάποιον, γιατί ως ξένος σφετερίστηκε τα δικαιώματα του Αθηναίου πολίτη

►   ξενία = τα δικαιώματα ενός ξένου

►   καθιερόω -ῶ τι = αφιερώνω κάτι (στο Θεό)

►   αἰσχύνομαι τινα = ντρέπομαι κάποιον

►   εἰσαγγελία = α.  (ως δικανικός όρος) καταγγελία, μήνυση  β. πληροφορία

►   ἐπιορκέω - ῶ = καταπατώ τον όρκο μου   

►   δίδωμι ὄρκον τινί = α. δίνω το δικαίωμα σε κάποιον να ορκιστεί  β. (εδώ) δέχομαι τον όρκο του

►   διόμνυμι ή διόμνυμαι = (μέσο) οκρίζομαι επίσημα

►   ἐφόδιον - ἐφόδια = εφόδια, τα απαραίτητα για τη ζωή

►   τρόπος = α.  τρόπος   β. (εδώ) χαρακτήρας

►   τά ἐπιτήδεια = τα αναγκαία  τρόφιμα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.  Να χαρακτηρίσετε τις μετοχές και να τις αναλύσετε στις αντίστοιχες προτάσεις.

-        ὀμόσας: 

►     αναγνωριση: ...............................................................................

►     αναλυση: ...................................................................................

-        ὑποσχόμενος

►     αναγνωριση: ...............................................................................

►     αναλυση: ...................................................................................

2. Να κλίνετε τις αντωνυμίες στο πρόσωπο και στο γένος στο οποίο βρίσκονται:  αὐτῷ, ὅτου, τοσαύτην

3.   Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους όρους:

►     ξενίας (Ἰφικράτην)

►     πολλῷ χρόνῳ (ὕστερον) :   

►     αὑτῷ (συμφέροντος) :  

►     εἶναι (εἰσαγγελίαν) :

4.   πῶς οὐκ εἰκός ἐμέ τούτῳ μή ἐθέλειν ὅρκον δοῦναι: να μετατρέψετε την ευθεία ερώτηση σε πλάγια με ρήμα εξάρτησης το ἠρῶτα. 

5.    Να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων και των επιρρημάτων.

θετικος	συγκριτικος	υπερθετικος
πολλῷ	…...……………………………	……………………………
ἰκανά	…...……………………………	……………………………
……………………………	ὕστερον	……………………………

6.  Με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια;

λεξη		ετυμολογικη     συγγενεια
α.	συνωμότης = ………………………………..
β.	πανωλεθρία = …………...…………..…...…
γ.	ιστορία = …...…………………………..…...
δ.	καθιέρωση = ………………………………..
ε.	επάρατος = …...……………………………..

7. Να μεταφραστεί το κείμενο

ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ

Αλληλοπάθεια

Στα λατινικά λείπει η αλληλοπαθής αντωνυμία. Ένας τρόπος για να εκφραστεί η αλληλοπάθεια είναι η αιτιατική του πληθυντικού των προσωπικών αντωνυμιών (nos, vos, se) με την πρόθεση inter και τα τρία πρόσωπα του πληθυντικού του κατάλληλου ρήματος. 

Π.χ. amamus inter nos = αγαπάμε ο ένας τον άλλο

amatis inter vos = αγαπάτε ο ένας τον άλλο

amant inter se = αγαπούν ο ένας τον άλλο. 

Σημείωση: Η αλληλοπάθεια στη Λατινική εκφράζεται ακόμη ως εξής:
χρησιμοποιείται δυο φορές το σχετικό όνομα ή η αντωνυμία (για δύο πρόσωπα) ή η (για πολλά πρόσωπα), πρώτα σε ονομαστική (ως υποκείμενο), έπειτα σε πλάγια πτώση (ως αντικείμενο). 

Π.χ. manus manum lavat = το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο
alter alterum iuvat = βοηθούν αλλήλους (ο ένας τον άλλο)
alius alium interficiebat = σκότωναν ο άλλος τον άλλο (αλλήλους)

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ SMARTLEARN

Αυτοπάθεια

Αυτοπάθεια

Η κτητική αντωνυμία του γ΄ προσώπου (suus, sua, suum) και η προσωπική αντωνυμία του γ΄ προσώπου (sui, sibi, se, a se) χρησιμοποιούνται μόνο για αυτοπάθεια (λειτουργούν, δηλαδή, ως αυτοπαθείς αντωνυμίες).

Η αυτοπάθεια διακρίνεται σε: 

α. Άμεση ή ευθεία 

β. Έμμεση ή πλάγια. 

α. Άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια

Πιο αναλυτικά, άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια έχουμε όταν η προσωπική ή κτητική αντωνυμία, se ή suus, αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία βρίσκεται (είτε βρίσκεται σε κύρια ή δευτερεύουσα, είτε σε απαρεμφατική, μετοχική πρόταση είτε σε φράσεις του γερουνδίου ή του σουπίνου).
Πιο απλά, έχουμε άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια όταν η αντωνυμία αναφέρεται στο υποκείμενο του ρηματικού τύπου εξάρτησής της. 

Π.χ. Belua movet se. (3) = το κήτος κινεί τον εαυτό του (= κατευθύνεται)
(η αντωνυμία se εξαρτάται από το ρήμα movet, του οποίου υποκείμενο είναι το belua. Η αντωνυμία se αναφέρεται στο belua,άρα έχουμε ευθεία ή άμεση αυτοπάθεια).

(Silius Italicus)ultimis annis vitae suae in Campaniā se tenebat. (5) = Ο Σ. Ιταλικός τα τελευταία χρόνια της ζωής του κρατούσε τον εαυτό του (παρέμενε) στην Καμπανία.
(οι αντωνυμίες suae και se αναφέρονται στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία βρίσκονται, άρα έχουμε ευθεία ή άμεση αυτοπάθεια)

Σημείωση 1: Σπάνια, η άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια εκφράζεται και μονολεκτικά με ρήμα παθητικής φωνής αλλά μέσης διάθεσης.
Π.χ. Germani in fluminibus lavantur.(15) lavantur = lavant se = Οι Γερμανοί πλένονται (= πλένουν τους εαυτούς τους) σε ποτάμια. 

Σημείωση 2: Σε αντίθεση με την αντωνυμία suus, -a, -um, η is, ea, id εκφράζει απλώς κτήση. 

Π.χ. (Silius) gloriae Vergili studebat ingeniumque eius fovebat. (5) = Ο Σίλιος επεδίωκε τη δόξα του Βιργιλίου και περιέβαλλε με αγάπη το πνεύμα του (του Βιργιλίου).

(Silius) gloriae Vergili studebat ingeniumque suum fovebat. = Ο Σίλιος επεδίωκε τη δόξα του Βιργιλίου και περιέβαλλε με αγάπη το πνεύμα του(το δικό του πνεύμα)

Σημείωση 3: Αυτοπαθείς αντωνυμίες για το α΄ και β΄ πρόσωπο δεν υπάρχουν. Η αυτοπάθεια στα πρόσωπα αυτά εκφράζεται με ρήμα ενεργητικής φωνής και την προσωπική αντωνυμία του αντίστοιχου προσώπου σε πλάγια πτώση.

Π.χ.

amo + αιτιατική	subvenio + δοτική
amo me = αγαπώ τον εαυτό μου	subvenio mihi = βοηθώ τον εαυτό μου
amas te = αγαπάς τον εαυτό σου	subvenis tibi = βοηθάς τον εαυτό σου
amamus nos = αγαπάμε τους εαυτούς μας	subvenimus nobis = βοηθάμε τους εαυτούς μας
amatis vos = αγαπάτε τους εαυτούς σας	subvenitis vobis = βοηθάτε τους εαυτούς σας

β. έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια

Αντίθετα, έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια έχουμε όταν η προσωπική ή κτητική αντωνυμία, se ή suus, ενώ βρίσκεται είτε σε απαρεμφατική φράση είτε σε δευτερεύουσα πρόταση (τελική, αναφορική, συμπερασματική, βουλητική ή πλάγια ερωτηματική), αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης εξάρτησης. Αυτό συμβαίνει γιατί στην απαρεμφατική φράση ή στη δευτερεύουσα πρόταση εκφράζεται η σκέψη ή η πρόθεση/επιθυμία του υποκειμένου της πρότασης εξάρτησης.
Πιο απλά, έχουμε έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια όταν η αυτοπαθητική αντωνυμία δεν αναφέρεται στο υποκείμενο του ρηματικού τύπου εξάρτησής της.

Π.χ. (Cassius) existimavit ad se venire hominem […]. (14) = Ο Κάσσιος νόμισε ότι ερχόταν προς το μέρος του ένας άνθρωπος […]. 

(η εμπρόθετη αντωνυμία (ad se), η οποία βρίσκεται στην απαρεμφατική φράση (ad se venire hominem), αναφέρεται στο υποκείμενο (Cassius) του ρήματος (existimavit) της πρότασης εξάρτησης (στην οποία βέβαια εμπεριέχεται η απαρεμφατική φράση) και όχι στο υποκείμενο του απαρεμφάτου (hominem), άρα έχουμε έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια)

Puella […] rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. (38) = Η κοπέλα ζήτησε από τη θεία της να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της.

(η αντωνυμία sibi αναφέρεται στο υποκείμενο (puella) του ρήματος (rogavit) της πρότασης εξάρτησης και όχι στο υποκείμενο (matertera)του ρήματος (cederet) από το οποίο εξαρτάται) 

πλέω - Συνηρημένα ρήματα

	Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας (μέσος με ενεργητική σημασία)
Οριστική	πλέω πλεῖς πλεῖ πλέομεν πλεῖτε πλέουσι(ν)	ἔπλεον ἔπλεις ἔπλει ἐπλέομεν ἐπλεῖτε ἔπλεον	πλεύσομαι ἤ πλευσοῦμαι πλεύσῃ (-ει) ἤ πλευσῇ (-εῖ) πλεύσεται ἤ πλευσεῖται πλευσόμεθα ἤ πλευσούμεθα πλεύσεσθε ἤ πλευσεῖσθε πλεύσονται ἤ πλευσοῦνται
Υποτακτική	πλέω πλέῃς πλέῃ πλέωμεν πλέητε πλέωσι(ν)
Ευκτική	πλέοιμι πλέοις πλέοι πλέοιμεν πλέοιτε πλέοιεν		πλευσοίμην πλεύσοιο ἤ πλευσοῖο πλεύσοιτο ἤ πλευσοῖτο πλευσοίμεθα πλεύσοισθε ἤ πλευσοῖσθε πλεύσοιντο ἤ πλευσοῖντο
Προστακτική	- πλεῖ πλείτω - πλεῖτε πλεόντων
Απαρέμφατο	πλεῖν		πλεύσεσθαι ἤ πλευσεῖσθαι
Μετοχή	πλέων πλέουσα πλέον		πλευσόμενος ἤ πλευσούμενος πλευσομένη ἤ πλευσουμένη πλευσόμενον ἤ πλευσούμενον

	Αόριστος	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος
Οριστική	ἔπλευσα ἔπλευσας ἔπλευσε(ν) ἐπλεύσαμεν ἐπλεύσατε ἔπλευσαν	πέπλευκα πέπλευκας πέπλευκε(ν) πεπλεύκαμεν πεπλεύκατε πεπλεύκασι(ν)	ἐπεπλεύκειν ἐπεπλεύκεις ἐπεπλεύκει ἐπεπλεύκεμεν ἐπεπλεύκετε ἐεπλεύκεσαν
Υποτακτική	πλεύσω πλεύσῃς πλεύσῃ πλεύσωμεν πλεύσητε πλεύσωσι(ν)	πεπλευκὼς ὦ πεπλευκὼς ᾖς πεπλευκὼς ᾖ πεπλευκότες ὦμεν πεπλευκότες ἦτε πεπλευκότες ὦσι(ν)
Ευκτική	πλεύσαιμι πλεύσαις πλεύσαι πλεύσαιμεν πλεύσαιτε πλεύσαιεν	πεπλευκὼς εἴην πεπλευκὼς εἴης πεπλευκὼς εἴη πεπλευκότες εἶμεν πεπλευκότες εἶτε πεπλευκότες εἴησαν ἤ εἶεν
Προστακτική	- πλεῦσον πλευσάτω - πλεύσατε πλευσάντων ἤ πλευσάτωσαν	- πεπλευκὼς ἴσθι πεπλευκὼς ἔστω - πεπλευκότες ἔστε πεπλευκότες ἔστων
Απαρέμφατο	πλεῦσαι	πεπλευκέναι
Μετοχή	πλεύσας πλεύσασα πλεῦσαν	πεπλευκὼς ἐσόμενος πεπλευκυῖα ἐσομένη πεπλευκὸς ἐσόμενον

Μέση καὶ παθητικὴ φωνή (εὔχρηστες μόνο σὲ ὁρισμένους χρόνους καὶ τύπους): πλέομαι.

	Παρακείμενος	Παθητικός μέλλοντας	Παθητικός αόριστος
Οριστική	πέπλευσμαι πέπλευσαι πέπλευσται πεπλεύσμεθα πέπλευσθε πεπλευσμένοι εἰσί(ν)	πλευσθήσομαι πλευσθήσῃ πλευσθήσεται πλευσθησόμεθα πλευσθήσεσθε πλευσθήσονται	ἐπλεύσθην ἐπλεύσθης ἐπλεύσθη ἐπλεύσθημεν ἐπλεύσθητε ἐπλεύσθησαν
Μετοχή	πεπλευσμένος πεπλευσμένη πεπλευσμένον